Хуралдайн тайзнаас хүн төрөлхтний соёлын тавцанд

✏️Y STORY: Тээж яваа өв минь намайг Хуралдайн тайзнаас Наадамчин олны талбайд, наадах олны баясал дундаас Ази тивийн тайзнаа хүргэжээ… Цаашаа хаа хүрэхийг хэн мэдэх вэ.

Одоогоос 10 жилийн өмнө 3 дугаар ангийн сурагч байхдаа хэний ч төсөөлшгүй байдлаар хүнд гэмтсэн юм. Дасгал хөдөлгөөн хийж, эрчимтэй хөдлөх ч боломжгүй, 5 жилийн хугацаанд үйлдэл бүр маань эмчийн заалтаар хязгаарлагдчихсан байлаа. Айлын бага болохоор ч тэр үү нэлээн зожиг болж, бүр л ганцаардмал, чимээгүй хүүхэд болон хувирч байв. Хоног тоолон өнгөрүүлсэн энэ хугацаа богино байгаагүй. Бүхэл бүтэн таван жилийн хугацаа арайхийн дуусахад “БҮЖГИЙН ДУГУЙЛАН” гэж бичсэн самбар миний нүдэнд онцгойрон харагдаж “ДИВААЖИН” гэх шиг санагдаж билээ. Ингээд л би бүжгийн ертөнцөд өөрийн мэдэлгүй хөл тавьсан юм.

Хамгийн анх цэнгээнт бүжгийн төрлөөр хичээллэж эхэллээ. Хөл, гар, ташаа бүгд зэрэг хөдөлдөг болохоор их л эмэгтэйлэг бүжиг гэж боддог байсан миний төсөөлөл өөрийн биеэр бүжиглэж эхлэхэд өөрөөр эргэж, асар их золиос, цаг хугацаа шаарддаг бие даасан урлаг юм байна гэдгийг ойлгож ухаарсан юм. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам урьдын бүрэг ичимхий зан минь бага багаар нээгдэж, монгол үндэсний бүжгийг ч бүжиглэж эхлэв. Нэгэнт сурч эхэлсэн зүйлээ өөрийн чадах хэрээрээ төгс эзэмшихийг хүсэж бэлдсээр, бүжиглэсээр л, дахин бэлдсээр л байлаа. Тухайн үед “Teen Хуралдай” анхны жилдээ зохион байгуулагдаж байсан юм. Ховорхон гэх үү, азтай ч гэх үү завшаанаар 21 аймгийн 21 өөр соёл, аж ахуй, нутгийн хөг аялагыг тээн яваа 90 хүүхдийн өмнө үндэсний бүжгээ бүжиглэж, заах боломж олдсон. Хуралдайд оролцогч хүүхэд бүхэн өөр өөрийн өвөрмөц онцлогтой ч миний бусдаас ялгарах ганц зүйл нь “Үндэсний бүжиг” сурсан явдал байв. Өөрийнхөө хэмжээнд хамгийн сайнаараа бүжиглээд дуусмагц өмнө нь хэзээ ч, хаана ч мэдрэгдэж байгаагүй сайхан мэдрэмж, алга ташилт намайг бүчин авлаа.

Ер нь хүмүүс соёлын өв, түүнийг тээгч гээд л ярихаар тэр нь асар өргөн утгатай, хүнд, сүрдэм зүйл юм шиг санагддаг хэдий ч өөрсдийн чадах энгийн үйлдэл, энгийн хэвшлээр л олон зууныг дамжиж ирсэн тэр их өв соёлынхоо тээгч, түгээгч нь байж чадах юм шиг. “Teen Хуралдай”-д оролцсоны дараа үндэсний бүжигтээ улам улам дурласан. Илүү төгс гүйцэтгэлд тэмүүлж, тайзны соёлыг сурч, илүү олон хүнд энэ өв соёлын гайхамшгийг таниулах юм сан гэсэн бяцхан хүсэл өдөр өдөрт бадамлан асаж байлаа. Удалгүй “Үндэсний Их Баяр Наадам”-ын нээлтийн үйл ажиллагаанд бүжиглэж, энэ сайхан урлагаа мэдрүүлэх ховор боломж олдсоныг шүүрээд авлаа даа. Тэрхүү нээлтийн үйл ажиллагаа хүртэлх нэг сарын хугацаанд 500 гаруй бүжигчид нойр хоол, сэтгэлзүйгээ бүрэн дайчилж, огтхон ч шантрахгүйгээр бэлдэж байсны хамгийн том шалтгаан нь мянга мянгаар тоологдох гадаад, дотоодын үзэгчдэд үндэсний бахархал болсон наадмаа, яруу тансаг үг ч багадах урлагийн өв соёлоо мэдрүүлэх гэсэн хүсэл. Ингээд бодоход тэр олон хүнийг үндэсний бүжиг маань нэгтгэж байжээ.

Нэг л мэдэхэд төгсөх ангид орж, ирээдүйгээ бодож тунгаах үе маань толгой дээр буухад бүжгээс би аажмаар холдож эхэлснээ ч анзаараагүй. Гадаадад сурахаар төлөвлөж байсан тул хичээлээ хийх, хэлээ сурах, сургуульдаа бэлдэх гээд л бүжгээ бүжиглэх цаг маань өдрөөс өдөрт багассаар байлаа. Тэр үед Солонгос улсад зохион байгуулагдах олон улсын соёлын фестивалд Монгол улсаа төлөөлөн оролцох бүжигчин хүүхэд залуусыг шалгаруулах уралдаан болох гэж буйг мэдсэн хэдий ч хичээлээ анхаарахыг бодоод тоосонгүй. Гэтэл аав ээж маань “Миний хүү хамтлагаараа оролцоод үзээч” гэх үгийг сонсоод урам орж, шалгаруулах уралдаандаа оролцохоор боллоо.

Огтхон ч төсөөлөөгүй үр дүн гарч, манай хамтлаг Монгол улсаас шалгарч Солонгос улсыг зорив. Ази тивийн зургаан улсын залууст зориулан хоёр өдрийн турш түмний нүдэнд ил тусах задгай талбайд Монгол үндэсний бүжгээ сурталчлан бүжиглэхэд цээжинд минь ч багтахгүй хальж урсаж байсан мэдрэмж бол БАХАРХАЛ, ОМОГШИЛ, ЯЛГАРАЛ байжээ. Одоо эргээд бодоход ч тодоос тод мэдрэгдэх энэ мэдрэмжүүд үү. Тээж яваа өв минь намайг Хуралдайн тайзнаас Наадамчин олны талбайд, наадах олны баясал дундаас Ази тивийн тайзнаа хүргэжээ… Цаашаа хаа хүрэхийг хэн мэдэх вэ. Дэлхийн бөмбөрцөгийн хаана ч, хэн ч байж болох ч Монгол хүн гэх бидний баталгаа гагц бидний соёл, заншил юм байна.

Түүхийн эзэн: YSC хөтөлбөрт Төв аймгаас оролцогч, Teen Хуралдай чуулган, Teen Solution уралдааны оролцогч, Youth Power GTD чуулганы зохион байгуулагч Б.Билгүүн

Бичвэрийг бэлтгэсэн: З.Анхзаяа